2023 Հեղինակ: Sophia Otis | [email protected]. Վերջին փոփոխված: 2023-05-21 01:49
Մայնցի Մաքս Պլանկի քիմիայի ինստիտուտի գիտնականներ, Արևելյան Անգլիայի համալսարանի շրջակա միջավայրի գիտության դպրոցից, Ford Motor Company/ԱՄՆ, Ռեդինգի համալսարան/Մեծ Բրիտանիա, Ֆրանկֆուրտի համալսարան և Անտարկտիկայի բրիտանական հետազոտություն, Բնական միջավայրի հետազոտական խորհուրդը Քեմբրիջի/Մեծ Բրիտանիայում հայտնաբերել է մթնոլորտում նախկինում չզեկուցված միացություն՝ տրիֆտորմեթիլ ծծմբի պենտաֆլորիդը (SF5CF3): Մթնոլորտում այս յուրահատուկ գազի ավելացումը զուգորդվում է շատ իներտ գազի ծծմբի հեքսաֆլորիդի ավելացման հետ (SF6), որն առաջարկում է ընդհանուր աղբյուր (Science, 28 հուլիսի 2000 թ.):
Կասկած չկա, որ նոր գազը SF5CF3 արտադրվում է արդյունաբերության կողմից կամ արտադրվում է որոշակի գործընթացի ընթացքում, որը ներառում է արդյունաբերական գազեր, սակայն դրա ճշգրիտ աղբյուրը մնում է առեղծված: Գիտնականները ենթադրում են, որ SF5CF3, որը սերտորեն կապված է SF6-ի հետ, ծագում է որպես բարձր լարման սարքավորումների SF6 -ի քայքայման արդյունքը: SF6 օգտագործվում է էլեկտրական անջատիչների մեջ՝ կայծերը ճնշելու համար, մետաղները հալման գործընթացում պաշտպանելու համար, թենիսի գնդակներում, մեքենայի անվադողերում և նույնիսկ մի փուլում վազող կոշիկներում: Իր լավ ջերմամեկուսիչ հատկությունների շնորհիվ այն օգտագործվել է նաև որպես աղմուկի խոչընդոտ կրկնակի ապակեպատ պատուհանների ապակիներում: Այնուամենայնիվ, SF6-ը ուժեղ ջերմոցային գազ է, և մոլեկուլը շատ դիմացկուն է մթնոլորտի հարձակմանը: Մթնոլորտի բնական ինքնամաքրման հատկությունը բավարար չէ նման սուպերմոլեկուլների դեմ պայքարելու համար։ Հետևաբար, այն երկար կյանք ունի, և լինելով ուժեղ ջերմոցային գազ, դրա արտադրությունն այժմ սահմանափակված է Կիոտոյի արձանագրության համաձայն:
Նոր մոլեկուլը SF5CF3 նույնիսկ ավելի ուժեղ ջերմոցային գազ է: Նրա ինֆրակարմիր կլանման խաչմերուկի չափումները բացահայտեցին մինչ օրս մթնոլորտում հայտնաբերված ցանկացած գազի ամենամեծ ճառագայթման ուժը, յուրաքանչյուր մոլեկուլի հիման վրա (0,57 Վտ/մ2 ppb): Այն փաստի հետ մեկտեղ, որ այս գազը նույնպես երկար կյանք ունի՝ մի քանի հարյուրից մի քանի հազար տարվա միջև, կա լավ հիմք այս գազի մասին ավելին իմանալու և մթնոլորտում դրա ավելացումը կասեցնելու համար։
Ինչպե՞ս գիտենք այս գազի մթնոլորտային աճը: Մայնցում գտնվող Մաքս Պլանկի քիմիայի ինստիտուտը մասնակցել է Անտարկտիդայում անցկացվող արշավներին՝ եղևնիների հաստ շերտերից (ձյուն) օդի նմուշներ հանելու նպատակով: Այս շերտերը կարող են ունենալ մինչև 100 մետր հաստություն և պարունակել հին օդ, որը երբեմն հասնում է մինչև անցյալ դարի սկիզբ։ Այս օդը լայնորեն վերլուծվել է մեր ինստիտուտում և Անգլիայի Նորվիչ քաղաքում: Նոր գազը հայտնաբերվել է չափազանց ցածր կոնցենտրացիաներում։Մակերեւույթի վրա կոնցենտրացիան նույնն է, ինչ տվյալ պահին օդում և կազմում է մոտ 0,1 ppt (մասեր տրիլիոնին, մեկ ppt-ը մեկ մասն է 1012-ում): Ձյան 100 մետր խորության վրա դրա կոնցենտրացիան մոտ է եղել հայտնաբերման 0,01 ppt մակարդակին: Սա ցույց է տալիս գազի աճը անցյալ դարի երկրորդ կեսին։ Քանի որ նոր գազի ավելացումը շատ նման է SF6-ին, մենք կասկածում ենք, որ կապ կա երկու գազերի միջև:
Այս բացահայտումը ևս մեկ անգամ ցույց է տալիս, որ մենք պետք է զգույշ լինենք մեր մթնոլորտի նկատմամբ, և որ հետազոտությունն իսկապես շատ անհրաժեշտ է: Առանց նույնիսկ դրա մասին իմանալու, մենք գրեթե 50 տարի է, ինչ արտանետում ենք շատ հզոր ջերմոցային գազ: Պետք է գտնել այդ գազի աղբյուրը և փորձել կասեցնել դրա ավելացումը։ Թեև կոնցենտրացիաները շատ փոքր են, և դրա ազդեցությունը կլիմայի փոփոխության վրա գործնական պատճառներով լուրջ մտահոգություն չէ, գլոբալ աղտոտման այս տեսակը անցանկալի է և, ամենայն հավանականությամբ, ոչ անհրաժեշտ:
