2023 Հեղինակ: Sophia Otis | [email protected]. Վերջին փոփոխված: 2023-05-21 01:49
Խողովակային որդերը Մեքսիկական ծոցի սառը և հանգիստ ածխաջրածնային արտահոսքի վայրերում զարմանալիորեն երկար կյանք ունեն, հատկապես՝ համեմատած նրանց զարմիկների հետ, որոնք ապրում են տաք և դինամիկ հիդրոթերմային օդանցքներում, ասվում է 2000 թվականի փետրվարի 3-ին հրապարակված հոդվածում: Փեն նահանգի հետազոտական թիմի Nature ամսագրի թողարկումը:
«Ածխաջրածնային խողովակների որդերը, որոնք մենք ուսումնասիրել ենք, տևում է 170-ից մինչև 250 տարի, որպեսզի աճեն երկու մետր երկարությամբ, մինչդեռ հիդրոթերմալ օդափոխիչ խողովակների որդերն ընդամենը մեկ տարում աճում են մեկ մետրից ավելի», - ասում է շրջանավարտ Դերք Ք. Բերգքվիստը: հետազոտական աշխատության հեղինակ Ֆրեդերիկ Մ. Ուիլյամսը, կենսաբանության պատվավոր դոցենտ և կենսաբանության պրոֆեսոր Չարլզ Ֆիշերը:
«Տաք հիդրոթերմալ օդափոխիչները շատ ավելի աշխույժ, փոփոխական և անցողիկ միջավայր են, քան սառը ածխաջրածնի հոսքը», - ասում է Ֆիշերը: Ե՛վ արտահոսքերը, և՛ օդափոխիչները օվկիանոսի հատակի հատվածներ են, որտեղ Երկրի ընդերքից բարձրացող հեղուկները թափանցում են և խառնվում ծովի ջրին: Սակայն հիդրոթերմալ օդափոխիչները ունեն փոփոխվող միջավայրերի լայն շրջանակ, ներառյալ «սև ծխող» ծխնելույզները, որոնք դուրս են հանում նյութը մինչև 400 աստիճան Ցելսիուսի ջերմաստիճանում, մինչդեռ արտահոսքերը դանդաղ և հուսալիորեն ազատում են ածխաջրածնային հեղուկը ծովի ջրի ջերմաստիճանում երկար ժամանակահատվածում::
«Հեղուկի քիմիական պարունակությունը նման է, բայց այն սառչում է և շատ հանդարտվում արտահոսքի ժամանակ», - բացատրում է Բերգքվիստը: Խողովակային որդերն ապրում են հեղուկների սուլֆիդի և այլ սննդանյութերի վրա, ինչպես արտահոսքերում, այնպես էլ օդանցքներում, սակայն նրանք աճում են շատ տարբեր արագությամբ այս երկու շատ տարբեր միջավայրերում, ըստ հետազոտողների:
Գիտնականներն ասում են, որ խողովակի որդերը, որոնք նրանք ուսումնասիրել են ցուրտ արտահոսքի ժամանակ, ներկայումս հայտնի ամենաերկարակյաց ոչ գաղութային կենդանիներն են՝ առանց ողնաշարի: «Գաղութային կենդանիների հյուսվածքները, ինչպիսիք են մարջանը և անեմոնը, շարունակաբար վերամշակվում են համայնքի կողմից, ուստի դժվար է ասել, թե ինչ է առանձին անհատը գաղութային կենդանու մեջ», - բացատրում է Բերգքվիստը: «Ամբողջ գաղութների կյանքը կարող է տևել 1000 տարուց ավելի, բայց գաղութում ոչ մի առանձին պոլիպ այդքան երկար չի ապրում»:
Խողովակների աճը ուսումնասիրելու համար թիմն օգտագործեց «Johnson Sea Link» սուզանավը, որը հագեցած էր հատուկ ներկման սարքով, որը նրանք նախագծել էին Harbor Branch Oceanographic ինստիտուտի հետ համագործակցությամբ, որպեսզի հասնեն օվկիանոսի մակերևույթից 1800 ոտնաչափ ցածր գտնվող խողովակների տեղամասերին: Լուիզիանայի ափից 120 մղոն հեռավորության վրա: Նրանք սկզբում օգտագործեցին «գունավորիչը»՝ սպիտակ խողովակի պատյանները ներկելու համար, այնուհետև մեկ տարի անց վերադարձան վայր՝ կենդանիներին հավաքելու և ուսումնասիրելու համար: Համեմատելով յուրաքանչյուր խողովակի ընդհանուր երկարությունը նրա նոր, չբիծ աճի երկարության հետ՝ հետազոտողները կարողացել են որոշել տարբեր երկարությունների և տարիքի կենդանիների աճի միջին տեմպը:
Խողովակային ճիճուները, որոնք աճում են ժայթքներով, երբ նրանք պառկեցնում են իրենց արտաքին կմախքի հաջորդական օղակները, ավելի շատ են աճում երիտասարդ տարիքում, քան իրենց կյանքի ուշ ժամանակահատվածում: «Չափերի աճով աճի տեմպերի նվազման միտումը բնորոշ է կենդանիների մեծամասնությանը, ներառյալ մարդկանց», - բացատրում է Բերգքվիստը: «Միջին 2 մետր երկարությամբ խողովակի ճիճուների տարիքի ամենաիրատեսական գնահատականը, հաշվի առնելով կենդանու կյանքի ընթացքում աճի փոփոխվող տեմպերը, 170-ից 250 տարեկանն է», - ասում է Ֆիշերը: «Քանի որ մենք հավաքում ենք 2 մետրից շատ ավելի երկար կենդանիներ, մենք գիտենք, որ սա նվազագույն գնահատական է, և որ այդ անհատներից ոմանք ապրում են շատ, շատ ավելի երկար»:
Հիմա հետազոտողները փորձում են հասկանալ, թե ինչու են այս կենդանիներն այդքան երկար ապրում և դանդաղ աճում: Բերգքվիստը ենթադրում է, որ հնարավոր է, որ նրանց երկար կյանքը մասամբ պայմանավորված է Մեքսիկական ծոցի հիմնականում ցեխոտ հատակին պինդ աճող վայրերի պակասից: Այս միջավայրում ավելի կարճ կյանքի տևողությամբ կենդանիները ավելի հավանական է, որ սատկեն նախքան նրանց թրթուրներից որևէ մեկը աճի տեղ գտնելը` իրենց գեների հետք չթողնելով խողովակների ապագա պոպուլյացիաներում:«Թվում է, թե բնական ընտրությունը նախընտրում է երկարակյաց խողովակային որդերը ածխաջրածնային արտահոսքի միջավայրում, բայց հիպոթեզների շատ զգույշ փորձարկում կպահանջվի՝ հստակ ասելու համար, թե ինչու են նրանք այդքան երկար ապրում», - ասում է Բերգքվիստը::
Թիմի աշխատանքը Մեքսիկական ծոցում հիմնականում պայմանավորված է հանքանյութերի կառավարման ծառայության քաղաքականությամբ, որը նախատեսված է խողովակների որդերը նավթի հորատման պոտենցիալ վնասակար ազդեցությունից պաշտպանելու համար: Քաղաքականությունը պահանջում է, որ նավթային ընկերությունները որոշակի վարձակալության տարածքում հորատման հարթակ կառուցելուց առաջ ցույց տան, որ տեղանքը չի պարունակում բարձր խտության քիմիոսինթետիկ համայնքներ, կամ որ միջոցներ կձեռնարկվեն՝ կանխելու այդ համայնքներին վնասելը: Հետազոտական վայրերից մեկը, որը կոչվում է Բուշի բլուր, քանի որ այն ծածկված է թփի նմանվող խողովակների կույտերով, գտնվում է աշխարհի ամենախորը նավթահորատման հարթակներից մեկից մոտ 500 յարդ հեռավորության վրա: «Տեխնոլոգիան այժմ հնարավոր է դարձնում հորատումը ավելի ու ավելի խորը վայրերում, ուստի այս խորջրյա համայնքներն այլևս ապահովագրված չեն մարդկային գործունեությունից», - ասում է Բերգքվիստը:
«Մեր հետազոտությունը ցույց է տվել, որ այս խողովակային որդերը երկար ժամանակ շատ դանդաղ են աճում, և որ նրանց թրթուրները պետք է նստեն բաց ենթաշերտերի վրա, որոնք հեշտ չէ գտնել Ծոցի ցեխոտ հատակին», - բացատրում է Բերգքվիստը: «Եթե դուք ոչնչացնեք այս համայնքներից մեկը, հավանաբար երկար ժամանակ կպահանջվի վերադառնալ, եթե այն ընդհանրապես վերադառնա»:
